Συνέντευξη της Ιζαμπέλλας Παλάσκα στην "Καθημερινή" (Κυριακή 12.5.2013)
Εκανε λάθη, αλλά δεν πρόδωσε...
Το βιβλίο για τον αμφιλεγόμενο Ι. Βουλπιώτη πυροδοτεί συζητήσεις
Συνέντευξη στον Ηλία Μαγκλίνη
Το βιβλίο «Αγγελος ή δαίμονας. Ο αμφιλεγόμενος πατέρας μου...» της Ιζαμπέλλας Παλάσκα (εκδ. Λιβάνη), βιογραφικό χρονικό με στοιχεία μυθιστορήματος, έχει προκαλέσει πολλές συζητήσεις. Κεντρικό πρόσωπο είναι ο «αμφιλεγόμενος πατέρας» του υπότιτλου, ο Ιωάννης Βουλπιώτης, πανίσχυρος αντιπρόσωπος της Ζίμενς και της Τελεφούνκεν στην Ελλάδα προ και κατά τη διάρκεια της Κατοχής, ο οποίος δικάστηκε ως δωσίλογος και αθωώθηκε. Για ορισμένους, τυχόν θετικές αναφορές στο πρόσωπο αυτό συνιστούν διαστρέβλωση της ελληνικής ιστορίας. Ενδεικτικά, σε άρθρο του στο protagon.gr, ο κ. Νίκος Μπίστης αναρωτιέται: «Και πατριώτης και γερμανοτσολιάς;». Την επομένη, ο συγγραφέας Χρήστος Χωμενίδης έγραψε πως η ιστορία του Βουλπιώτη αξίζει να διαβαστεί καθώς φέρνει στο φως άγνωστες πτυχές.
Οι επικριτές του βιβλίου αντέδρασαν όχι με το βιβλίο (το οποίο δεν είχαν διαβάσει) αλλά με τηλεοπτική εμφάνιση της συγγραφέως στη δημόσια τηλεόραση. Αντίθετα, ο κ. Χωμενίδης και διάβασε το βιβλίο και το βρήκε συναρπαστικό – και ορθά δεν είδε σε αυτό κάποια απόπειρα «αγιοποίησης» του Βουλπιώτη.
Οπως μας είπε η Ιζαμπέλλα Παλάσκα, δεν την ενόχλησαν οι επικρίσεις. «Η αλήθεια είναι ότι περίμενα περισσότερες αντιδράσεις. Ομως, εγώ δεν προσπάθησα να δικαιώσω τον πατέρα μου αλλά να γράψω για τα πράγματα όπως συνέβησαν. Οταν αποδεικνύω ότι ο Βουλπιώτης δεν ήταν δωσίλογος, ορισμένοι επιλέγουν να μην ακούσουν. Καταλαβαίνω ότι δεν τους άρεσε ο Βουλπιώτης γι’ αυτό που ήταν, αντιπρόσωπος της Ζίμενς. Υπάρχει καχυποψία. Να ξεκαθαρίσουμε όμως κάτι: συνεργάστηκε επαγγελματικά με τους Γερμανούς αλλά ώς εκεί. Το δικαστήριο τον αθώωσε. Τελεσίδικα. Εγραψα λοιπόν για γεγονότα όπως πιστοποιούνται από το αρχείο του πατέρα μου, γι’ αυτό και δεν έχω μετανιώσει για τίποτα».
Τι περιείχε άραγε το περίφημο αρχείο; «Εγγραφα και ντοκουμέντα από τις δίκες, συμβάσεις με τη Ζίμενς και την Τελεφούνκεν, επιστολές με επιφανείς Ελληνες και Γερμανούς, επιστολές ευχαριστήριες από ανθρώπους που ο Βουλπιώτης έσωσε απ’ το απόσπασμα, επιστολές με τον Ιωάννη Ράλλη από την περίοδο που προσπαθούσαν, σε συνεργασία με τον Γληνό, να αποφευχθεί η ίδρυση των Ταγμάτων Ασφαλείας. Καλώς ή κακώς, ο πατέρας μου υπήρξε εμπνευστής των Ταγμάτων Ασφαλείας. Το γεγονός ότι αυτή την ιδέα είχαν ενστερνιστεί, ταυτόχρονα με τον ίδιο, σημαντικοί πολιτικοί της εποχής εκείνης (όπως, π.χ., οι Θεόδωρος Πάγκαλος, Στυλιανός Γονατάς και Θεμιστοκλής Σοφούλης) σημαίνει ότι υπήρχαν κάποια σοβαρά επιχειρήματα για να το συζητεί κανείς». Σύμφωνα με τη συγγραφέα, το πρόβλημα ήταν η διαφαινόμενη επιδίωξη του ΚΚΕ να αδράξει την εξουσία και η όλη ιδέα των ταγμάτων «δεν εκκινούσε από καμία διάθεση συνεργασίας με τον εχθρό». Ο Βουλπιώτης διαπραγματευόταν με τον εκπρόσωπο της Αριστεράς Δημήτριο Γληνό, «τον οποίο όμως στη συνέχεια το ΚΚΕ “έκανε πέρα”, ενώ λίγο αργότερα πέθανε. Δεν ξέρουμε, αν συνεχίζονταν οι συζητήσεις με τον Γληνό, αν θα κατέληγαν στην απόφαση να ιδρυθούν τα Τάγματα Ασφαλείας. Δυστυχώς, στις στρατιωτικές αυτές μονάδες είχαν παρεισφρήσει διάφορα άτομα που διέπραξαν ακρότητες, ακόμα και εγκλήματα». Για την κ. Παλάσκα, ο πατέρας της επιθυμούσε διακαώς η Ελλάδα να παραμείνει εντός του δυτικού μπλοκ.
Μήπως όμως, σε αυτή την περίπτωση τουλάχιστον, ο Ι. Βουλπιώτης υπήρξε αφελής; Υπό την έννοια ότι δεν υπολόγισε τι θα μπορούσε να συμβεί με τη δημιουργία τέτοιων ένοπλων ομάδων; «Ποτέ δεν θα υπερασπιστώ τη δράση των Ταγμάτων Ασφαλείας, από την άλλη, κάποιοι πίστεψαν τότε ότι η δημιουργία τους ήταν κάτι απαραίτητο. Η Ιστορία της Ελλάδας από εκείνη την εποχή δεν είναι ούτε μαύρη ούτε άσπρη».
Εσωσε κόσμο, κυρίως αριστερούς
– Είχε κάποια ιδεολογία ο Βουλπιώτης;
Ναι, ήταν βαμμένος βενιζελικός. Και αντικομμουνιστής. Στήριξε επίσης τον Μεταξά, αλλά συγκρούστηκε και μαζί του.
– Στο βιβλίο γράφετε ότι είχε το πράσινο φως από τον ίδιο τον Ζίμενς να «χειρίζεται με απόλυτη ελευθερία οσαδήποτε αφανή ποσά απαιτούνται για να εξασφαλίζει τις συμβάσεις που θα κλείνονται».
– Ο Ζίμενς του είχε απόλυτη εμπιστοσύνη. Ηταν γερμανοσπουδαγμένος, είχε παντρευτεί την κόρη του Ζίμενς, εκπροσωπούσε την εταιρεία και, ναι, είχε στενές διασυνδέσεις με τη γερμανική πρεσβεία επί Κατοχής. Αλλά δεν ήταν φιλοναζί. Ας μην του κολλήσουμε και αυτή τη ρετσινιά. Επιχειρηματίας ήταν, τον διέκρινε ένας πραγματισμός και, βέβαια, έκανε λάθη, αλλά δεν πρόδωσε τον τόπο του. Αντίθετα, χρησιμοποίησε τις γνωριμίες του με τους Γερμανούς για να σώσει κυρίως αριστερούς. Επίσης, ο Βουλπιώτης δεν εγκατέλειψε την Ελλάδα, ενώ θα μπορούσε, αλλά έμεινε εδώ και υπέμεινε τη σύλληψη, τη φυλάκιση και τη δίκη για να αποδείξει ότι ήταν αθώος – όπως και αποδείχθηκε. Εφυγε πικραμένος για κάποια χρόνια, αλλά τις τελευταίες δεκαετίες της ζωής του εδώ τις έζησε. Εδώ πέθανε. Αν δεν είχα γράψει αυτό το βιβλίο, δεν θα είχα συνειδητοποιήσει όλα αυτά.
– Αλήθεια, γιατί γράψατε αυτό το βιβλίο;
– Για να μάθω και εγώ κάποια πράγματα. Για την Ελλάδα και για εκείνον. Οι γονείς μου είχαν χωρίσει και ως κοριτσάκι έζησα ελάχιστα τον πατέρα μου. Ηθελα επίσης να υπενθυμίσω ότι τελεσίδικα είχε αθωωθεί από την κατηγορία του δωσιλογισμού. Κι όμως, είναι ένα χαρτί που η Αριστερά ακόμα παίζει.
– Από το αρχείο του Βουλπιώτη, τι είδους υλικό έμεινε έξω απ’ το βιβλίο;
– Πράγματα που θα μπουν στο δεύτερο βιβλίο, το οποίο δουλεύω τώρα. Θα καλύπτει τα χρόνια της φυλάκισης και της δίκης, τα χρόνια της δεκαετίας του ’50 και το τότε «σκάνδαλο Παπακωνσταντίνου». Αυτή τη φορά ίσως οι δεξιοί δυσαρεστηθούν. Δεν θέλω να ενοχλώ. Αλλά δεν μπορώ να μη γράψω κάτι που δεν είναι αλήθεια. Και μέχρι τώρα κανένας δεν έχει αμφισβητήσει την πραγματολογική ακρίβεια όσων γράφω.
